Op een zomerse dag, rond 24 juni, wanneer de zon op haar hoogste punt staat en de dagen het langst zijn, komen vrijmetselaars samen om Zomer‑Sint‑Jan te vieren. Het is geen feest zoals velen dat kennen, met luid kabaal of uitbundigheid. Het is juist een ingetogen moment van samenkomst, waarin het licht en de innerlijke mens centraal staan.
De naam van deze viering verwijst naar Johannes de Doper. Binnen de vrijmetselarij is hij een belangrijk symbool. Johannes wordt gezien als iemand die reiniging en voorbereiding belichaamt – eigenschappen die goed passen bij het streven van vrijmetselaars naar persoonlijke groei. Zijn verbondenheid met de zomerzonnewende maakt hem tot het middelpunt van deze jaarlijkse bijeenkomst, terwijl zijn tegenhanger, Johannes de Evangelist, verbonden is met de winterviering in december.
De zomerzonnewende is meer dan alleen een natuurverschijnsel. Voor vrijmetselaars staat dit moment symbool voor het licht dat alles verheldert, zowel buiten als binnen onszelf. Wanneer de zon haar hoogste punt bereikt, roept dat een gevoel op van kracht, helderheid en bewustzijn. Het is een uitnodiging om naar binnen te kijken en je af te vragen: waar sta ik in mijn leven, en hoe ontwikkel ik mij als mens?
Tijdens deze viering dragen vrijmetselaars soms een witte roos – een eenvoudig maar krachtig symbool. De roos staat voor zuiverheid en liefde, maar ook voor ontwikkeling. Zoals een roos zich ontvouwt van knop tot volle bloei, zo wordt ook de groei van een mens gezien: van leerling naar gezel, van gezel naar meester. Alles in de vrijmetselarij draait om symboliek, om lagen van betekenis die uitnodigen tot nadenken.
De bijeenkomst zelf – vaak in de vorm van een open loge – is plechtig en ritueel. Er worden toespraken gehouden, zogeheten bouwstukken, waarin leden hun gedachten delen over thema’s als persoonlijke verantwoordelijkheid, eerlijkheid, en betrokkenheid bij de samenleving. Deze momenten van spreken en luisteren zijn geen discussie, maar eerder een vorm van gezamenlijke bezinning. Ze versterken de band tussen de aanwezigen en laten zien dat de zoektocht naar wijsheid en medemenselijkheid iets is wat je samen draagt.
Wat deze viering zo bijzonder maakt, is de combinatie van eenvoud en diepgang. Er wordt niet gemikt op effect of uiterlijk vertoon. Alles draait om betekenis: het licht als symbool voor inzicht, de natuur als spiegel voor innerlijke ontwikkeling, en het samenzijn als bron van kracht. In een tijd waarin veel draait om snelheid en uiterlijke indruk, biedt Zomer‑Sint‑Jan juist een moment van stilte en vertraging.
Voor wie nog nooit met de vrijmetselarij in aanraking is geweest, kan deze viering misschien wat mysterieus klinken. Toch is de kern eenvoudig en menselijk: stilstaan bij wie je bent, bij wat je doet, en bij hoe je omgaat met anderen. Het licht van de zon wordt daarbij een uitnodiging om ook het eigen innerlijke licht te zoeken – en het te delen met de wereld om je heen.
Veel loges openen in deze periode hun deuren voor geïnteresseerden. Niet om mensen te overtuigen, maar om te laten zien wat de vrijmetselarij in essentie is: een pad van ontwikkeling, verbonden met eeuwenoude symboliek, gedragen door broederschap en gebouwd op reflectie. In dat licht is Zomer‑Sint‑Jan een klein, maar krachtig baken in het jaar – voor wie durft stil te staan en te kijken naar wat er werkelijk toe doet.