U bent hier aangekomen op onze website en de titel van dit artikel nodigt u hopelijk uit om verder te lezen. Vrijmetselaren zijn niet altijd even open over hun 'vrijmetselaarschap' maar na het lezen van dit stuk bent u al een beetje deelgenoot gemaakt van Het Geheim als het ware. Anders dan op open dagen en inloopavonden is dit artikel speciaal voor u geschreven. Niet met als doel om u voor de Vrijmetselarij te winnen, nadrukkelijk niet. Maar om een stukje van de denkwereld van de vrijmetselaren te ontdekken, en zo ons wat beter te leren kennen. U weet misschien al wel wat meer over de vrijmetselarij en misschien is uw nieuwsgierigheid ook wel gewekt door mysterieuze vertellingen en enge verhalen. Ik zal trachten voor u een tipje van de sluiers rondom de Vrijmetselarij op te lichten.
Want er gaan veel verhalen rond over de vrijmetselaren. Het zouden de bewakers zijn van een hele grote schat en ze zouden afstammen van de Tempeliers. Of het verhaal dat ze de duivel aanbidden en het bloed drinken van jonge maagden. De vrijmetselaars spelen een rol in menig complottheorie. Ze hebben overal invloed en sommigen zeggen dat ze streven naar een wereld heerschappij. De werkelijkheid is minder spannend. Vrijmetselarij is eigenlijk een manier om jezelf beter te leren kennen. Een manier om te leren; te leren luisteren, te leren vertellen, te leren denken en te leren doen, te leren lief te hebben, te leren begrip te hebben voor de ander, te leren leven, te leren om ‘beter mens te zijn’. Iedere vrijmetselaar heeft beloofd ernaar te zullen streven ‘beter mens te zijn’.
Niet iedereen zit daar natuurlijk op te wachten, want het is niet helemaal vrijblijvend. Daarom is ook niet iedereen vrijmetselaar. Om die verplichting die we onszelf opleggen wat te vergemakkelijken, is er lange tijd geleden een heel mooi verhaal omheen gemaakt. Dit verhaal helpt ons te leren. Dat leren kun je bijv. vergelijken met piano spelen. Om echt goed te kunnen spelen, zal je ook moeten leren. Niet alleen noten leren en akkoorden, maar ook leren hoe om te gaan met je instrument, te leren luisteren en te leren voelen, te leren begrijpen wat een componist met het stuk wil zeggen. Daar komt een hoop discipline bij kijken. Als je maar wat doet en alleen iets doet als het jou toevallig uit komt zal je nooit een goed pianist worden. Je moet dus wel een bepaalde inspanning leveren en je moet er wel zin in hebben, anders heeft het geen zin.
Dat geldt ook voor de Vrijmetselarij, en dan bedoel ik niet de bestuursfuncties of het helpen opruimen van de rommel na een broedermaal. Ik bedoel daarmee dat als je echt beter mens wilt zijn, je daar ook naar moet handelen. Het is niet altijd makkelijk om steeds bewust te kijken naar je eigen rol ten opzichte van de mensen om je heen en daar ook kritisch op te zijn. Je steeds de vraag te stellen of je een bijdrage hebt geleverd aan het een stukje beter maken van de wereld. En vaak lukt het ook niet. Dan val je over oude hardnekkige struikelblokken en denk je toch weer alleen aan jezelf, of doe je een ander (misschien wel moedwillig) verdriet.
Wij gaan er echter vanuit dat iedereen zijn best doet. Want daar gaat het in feite om. Is dat alles, zal je zeggen, en in wezen moeten wij dan schouderophalend zeggen ‘Ja dat is alles wat er is!’
Maar wat is dan het geheim waar zo vaak over gesproken wordt? Als je een vrijmetselaar gaat vragen naar het geheim van de Vrijmetselarij beginnen bij de meesten de oogjes te glinsteren. Geheimen zijn namelijk altijd spannend en vrijmetselaren zijn ergens toch ook weer echte romantici die van spannende verhalen houden en dus ook van geheimen. We doen ook graag geheimzinnig en maken vaak van hele gewone dingen hele dikke verhalen. Om jullie het geheim te kunnen vertellen moet ik eerst iets meer vertellen over de ‘manieren’ die wij hebben. Eigenlijk zijn er namelijk meerdere geheimen. Zoals ik al eerder zei gaat vrijmetselarij over het leren “beter mens te zijn”. Het leuke van de Vrijmetselarij in het algemeen en van Loge Spectrum in het bijzonder is echter de manier waarop wij leren. We doen dat in grote lijnen op 2 manieren.
Op de eerste plaats hebben we een soort groepsgesprekken, ook wel Comparities genoemd. Eén iemand verteld een verhaal en iedereen luistert ernaar. Wij vinden het een hele prestatie als iemand een voordracht houdt want niet voor iedereen is dat even gemakkelijk. De inhoud van het verhaal kan heel verschillen zijn, historisch, cultureel, technisch of literair, alles komt eigenlijk wel voor. Soms gaan verhalen, bouwstukken noemen wij ze, over hele grote vraagstukken, zoals onlangs over AI (kunstmatige intelligentie) en de impact daarvan op de maatschappij, soms over kleine persoonlijke zaken. De terugkerende rode draad is steeds de zoektocht naar antwoorden op de persoonlijke vragen die ieder mens zich wel eens stelt.
Daarom stellen we als toehoorders niet al te ingewikkelde vragen achteraf, maar proberen we vragen te stellen die ons en de spreker helpen om iets te leren van het verhaal. Het gaat er dus niet om dat we eens even laten zien wat we zelf allemaal weten, maar juist om te kijken wat we nog niet wisten. De manier van vragen is daarbij belangrijk omdat de vrager eigenlijk met zijn vraag de spreker moet verleiden om nog meer te vertellen.
Dat kunnen feiten zijn, maar nog leuker is het als het bijvoorbeeld iets is dat ons helpt om de ander beter te begrijpen, beter te leren kennen en om die persoonlijke vraagstukken van de inleider met onze eigen vraagstukken te kunnen vergelijken.
Door ons toe te leggen op het goed luisteren en het goed nadenken over de vragen die we zouden willen stellen en door onszelf te oefenen in die vaardigheden, oefenen we eigenlijk hoe we onszelf in de maatschappij buiten deze Loge zouden willen gedragen, in ons werk, thuis, op het sportveld in de vriendenkring. Door het stellen van vragen, vragen ter verduidelijking, kom je vaak verder dan door een stelling in te nemen of een oordeel te hebben. Vragen stellen neemt vaak barrières weg. Het creëert ruimte voor gesprek en brengt mensen samen. Door op deze manier het goede voorbeeld te geven proberen we anderen te inspireren zich af te vragen wat zij kunnen doen. Symbolisch noemen wij dat bouwen aan een Tempel der Mensheid, waarin ieder mens een bouwsteen is die moet proberen te passen in het bouwwerk.
Op de tweede plaats hebben we, wat ik altijd noem, feestjes, of Open Loges. We kleden ons dan in een mooi rokkostuum, en voeren een mooi toneelstuk op, een Rituaal. Na afloop hebben we dan een feestmaal, ofwel een Broedermaal. Lees na dit artikel verder in het bijbehorende artikel getiteld 'Het Geheim der Vrijmetselaren (deel 2)' voor meer informatie rondom dit onderdeel van onze werkzaamheden.
De vrijmetselarij is een inwijdingsgenootschap, een Orde naar het oude idee van de Kerkelijke Orden en Ridderorden. Het is wat de oude Grieken en Egyptenaren een Mysterieschool noemden. Om lid te worden moet je worden ingewijd in de geheimen en met name in de gebruiken. Die gebruiken of tradities scheppen een band omdat iedereen in dat genootschap die inwijding heeft ondergaan. Het fenomeen van inwijding in een genootschap, of dat nu de Vrijmetselarij, de Kerk (via de doop) of de studentenvereniging (ontgroening) is, zal er altijd zijn. Mensen hebben nu eenmaal behoefte aan het behoren tot een groep. De mens is een sociaal groepsdier. We voelen ons het beste als we ergens bij horen.
Het vasthouden aan (soms eeuwenoude) tradities heeft dus een belangrijke functie. Soms weten we zelfs niet eens meer hoe die tradities zijn ontstaan of waarom het een traditie is. Waarom we een bepaalde handeling doen zoals we die doen of waarom we iets noemen zoals we het noemen. Overigens is dat ook helemaal niet belangrijk. Een traditie of een ritueel brengt een bepaald gevoel naar boven. Een gevoel dat eigenlijk niet kan worden uitgelegd. Iets vertrouwds, alsof je na vele jaren je knuffel van vroeger weer tegenkomt in een doos. Het roept gevoelens op die je niet onder woorden kunt brengen. Probeer maar eens aan iemand anders uit te leggen wat voor gevoel dat is. Het kan fijn zijn, het kan verdrietig zijn, maar om het echt te herkennen moet je het eigenlijk zelf hebben ervaren. Het is een unieke ervaring en dus ook voor iedereen net even anders.
Dit is het grote geheim. Het is niet geheim omdat we het niet willen vertellen, maar omdat we het niet kunnen vertellen. We kunnen het geheim alleen delen met diegene die het ook kent.
Vrijmetselaren houden erg van tradities, van Rituelen en van Symbolen. We zijn een tikje ouderwets zou je kunnen zeggen, anderzijds vind je overal in de maatschappij vergelijkbare fenomenen, denk maar aan Voetbal, Koningsdag of zelfs aan Dance Parties met de wijze waarom deelnemers zich kleden, welk jargon ze gebruiken en hoe er wordt gedanst. Overal om je heen vind je Rituelen, tradities en Symbolen.
Eigenlijk zijn vrijmetselaren dus maar gewone mensen, gewone mensen die zich ‘voor zover dat in hun macht ligt’ proberen de wereld een beetje beter achter te laten dan dat ze hem aantroffen.
Hoe we dat doen, door onszelf vredelievend op te stellen, door steeds te proberen om het beste te doen en anderen tot steun te zijn. Op die manier hopen we dat een beetje van onze houding overslaat op anderen die ook weer hun steentje bijdragen. Dat is in feite wat wij hier in onze Loge doen.
Wij raden u aan om na dit artikel door te gaan met Het Geheim der Vrijmetselaren (deel 2) voor het vervolg van deze mini-reeks.
