In de vrijmetselarij speelt symboliek een belangrijke rol. Woorden en zinnen hebben vaak diepere lagen van betekenis. Het onderstaande artikel is een bewerking van een lezing (‘bouwstuk’) die een van de broeders onlangs hield over een van die symbolische zinnen:
“Keert terug naar het Westen en doet u daar kennen als Vrijmetselaar.”
Voor wie vertrouwd is met vrijmetselarij, klinkt deze oproep bekend. Ze wordt plechtig uitgesproken, vaak aan het einde van een ritueel. Maar wat betekent het nu echt? En waarom juist in ‘het Westen’?
In de vrijmetselarij is een woord nooit zomaar decor. ‘Het Westen’ staat in eerste instantie voor zoiets als: de buitenwereld. Of de ‘profane’ wereld: de wereld van de niet-vrijmetselaars. Kortom, alles en iedereen die zich buiten de symbolische en rituele ruimte van de loge bevindt. ‘Het Oosten’ is dan juist die rituele ruimte van de loge, waar de vrijmetselaars werken aan meer inzicht en een hoger bewustzijn. Met en van elkaar.
‘Het Westen’ is de plek waar we uiteindelijk leven. Ons dagelijks leven. Waar we het moeten doen. ‘Het Westen’ is bovendien de plek ‘waar de zon ondergaat’. Waar je het zelf ook regelmatig even niet meer weet. Waar je ook geconfronteerd wordt met je schaduwkanten, zoals de psycholoog Carl Jung het noemde. De delen van jezelf die je liever niet aankijkt. Je onbewuste.
Laat je je als vrijmetselaar kennen door een speldje op je revers? Door te vertellen dat je vrijmetselaar bent? Misschien. Maar een veel wezenlijker ‘doen kennen’ is: hoe leef je?
Vrijmetselarij draait niet om uiterlijk vertoon. Het is geen etiket, maar een manier van kijken. Een manier van in de wereld staan. Een oefening in aandacht, terughoudendheid en morele moed. Een levenshouding dus. Niet perfect, maar oprecht. Niet luid, maar diep. Onze loge zegt het helder met ons motto: Spectemur Agendo — laat ons beoordeeld worden op onze daden.
‘Het westen’ is de plek waar we uiteindelijk leven. Waar we het moeten doen. ‘Terugkeren naar het Westen’ symboliseert dan de terugkeer naar de wereld: de plek waar het echte werk begint. Waar we onze inzichten toetsen aan het dagelijks leven. In “het Oosten” — de rituele ruimte van de loge — wordt het Licht gezocht, het ‘hogere’, het inzicht. Maar de vrijmetselaar wordt niet gevraagd daar te blijven. Integendeel: hij wordt uitgenodigd om terug te keren naar het Westen, de praktijk. Terug naar het begin van zijn zoektocht naar inzicht en innerlijke groei.
Inzicht en innerlijke groei is mooi. Maar het krijgt pas waarde als het zich vertaalt in hoe je leeft. In kleine daden. In zelfbeheersing. In het gesprek met je partner. In hoe je luistert naar je collega’s. Vrijmetselarij leeft pas echt in de praktijk. Bijvoorbeeld door:
‘Je doen kennen in het Westen’ vraagt dus moed. Geen spierballenmoed, maar innerlijke bereidheid. De wereld van vandaag schreeuwt vooral meningen rond. Maar wat zij werkelijk nodig heeft, is iets anders: bewustzijn. Stilte. Aanwezigheid. Bereidheid.
Vandaar de oproep: “Keert terug naar het Westen en doet u daar kennen als Vrijmetselaar.”
Niet als show, maar als innerlijke keuze. Als een uitnodiging tot bewust leven.